Παρά τη σκλαβιά, τις ανυπόφορες συνθήκες ζωής, τις κακουχίες και τους εξευτελισμούς οι Έλληνες δεν έχασαν ποτέ την ελπίδα και την προσδοκία τους να απελευθερωθούν από το ζυγό του Οθωμανού δυνάστη. Για να μπορέσει να κρατήσει άσβεστη την ελπίδα για απελευθέρωση ο υπόδουλος λαός χρησιμοποιεί συμβολισμούς ( εκκλησιαστικά και άλλα κείμενα, ήρωες μυθικούς ή ιστορικούς) και διατηρεί τους θρύλους και τις παραδόσεις του.
Συμβολισμοί σε εκκλησιαστικές φράσεις:
"Χριστός ανέστη"
"Καλή Ανάσταση"
"Σώσον, Κύριε, τον λαόν Σου"
"Εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον"
Δημοτικά τραγούδια με συμβολικό χαρακτήρα:
"Ένας αϊτός περήφανος"
"Κρυφά το λένε τα πουλιά"
Η παράδοση για τη Γοργόνα που αναζητά τον αδερφό της το Μεγαλέξανδρο:
" Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;
Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει!!!"
Πανελλήνιοι θρύλοι και παραδόσεις:
Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για αιώνες να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, "το πλήρωμα του χρόνου", και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει τους Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη. Άλλοι θρύλοι και προφητείες αναφέρουν ότι θα τους κυνηγήσει μέχρι την Κόκκινη Μηλιά και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και "θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους". Ο θρύλος προσθέτει, ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδό της, ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως, οι προσπάθειες τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του Θεού για να τον ξυπνήσει.
Ο παπάς της Αγίας Σοφίας.
Ένας θρύλος ιδιαίτερα αγαπητός είναι ο θρύλος του παπά της Αγίας Σοφίας. Η παράδοση λέει ότι την ώρα που οι Τούρκοι έμπαιναν στην εκκλησία, ο παπάς διέκοψε τη λειτουργία και κρύφτηκε πίσω από το ιερό. Σε εκείνο το σημείο που κρύφτηκε ενώ υπήρχε μία πόρτα, “ως δια μαγείας” η πόρτα έγινε τοίχος τον οποίο κανείς και ποτέ δεν κατάφερε να σπάσει από τότε. Ούτε οι Τούρκοι, ούτε οι Έλληνες μάστοροι τους οποίους έφερναν για αυτό το σκοπό δεν μπόρεσαν να γκρεμίσουν τον τοίχο. Ο θρύλος καταλήγει ότι όταν η Αγία Σοφία ξαναγίνει ελληνική εκκλησία, τότε ο παπάς θα βγει από το ιερό και θα ολοκληρώσει την ημιτελή λειτουργία του.
Η Αγία Τράπεζα.
Η Αγία Τράπεζα ήταν κατασκευασμένη από χρυσό. Από πάνω της κρέμονταν 30 στέμματα των αυτοκρατόρων, ανάμεσα τους και αυτό του Μ. Κωνσταντίνου. Και λέγεται ότι αυτό γινόταν για να θυμίζουν στους χριστιανούς την προδοσία του Ιούδα. Τα τριάκοντα αργύρια. Η Αγία Τράπεζα την τελευταία ώρα που κατεκτήθη η Πόλη, λέγεται ότι την πήραν τη βάλανε σε ένα πλοίο για να την πάνε στη Φραγκιά. Έτσι θα την προφύλασσαν από τα τουρκικά χέρια. Και αυτό το πλοίο μεταβαίνοντας στην Προποντίδα βυθίστηκε. Στο σημείο που έχει βυθιστεί, όσοι καπετάνιοι είναι πιστοί μπορούν να τη δουν.
Τα ψάρια του καλογέρου ή τα ψάρια του Μπαλουκλή.
Ένας Κωνσταντινοπολίτης καλόγερος είχε ψαρέψει ψάρια σε ένα ποτάμι και τα τηγάνιζε κοντά στην όχθη του ποταμού. Τη στιγμή εκείνη ακούστηκε από ένα πουλί το μήνυμα της πτώσης της Κωνσταντινούπολης στους Τούρκους. Ο καλόγερος σάστισε και αμέσως τα μισοτηγανισμένα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι και ξαναβρέθηκαν στο ποτάμι. Εκεί ζουν αιώνια μέχρι τη στιγμή της απελευθέρωσης της Πόλης από τους Τούρκους, οπότε και θα ξαναβγούν για να συνεχιστεί το τηγάνισμά τους.
Παροιμίες με συμβολισμό:
" Ο διάβολος γίδια δεν είχε και γίδια επούλαγε"
Σημασία: Ο διάβολος συμβολίζει τον κατακτητή, που χωρίς να έχει ο ίδιος γίδια πουλάει το τυρί που αρπάζει από τους σκλάβους. Ο κατακτητής δηλαδή ζει σε βάρος των λαών που έχει υποδουλώσει.
"Του κλέφτη και του δυνάστη καθένας του χρωστάει"
Σημασία: Ο κλέφτης μπορεί να κλέψει τον οποιοδήποτε, πλούσιο ή φτωχό, αφέντη ή δούλο, όμως και ο δυνάστης μπορεί να πάρει από όποιο υπόδουλό του ό,τι θέλει και κυρίως χρήμα. Με την έννοια αυτή και ο δυνάστης είναι ένα είδος κλέφτη. Κλέφτης και δυνάστης αποτελούν για τον καθένα μια διαρκή απειλή.
"Αργυρό το μίλημα και χρυσό το σώπα"
Σημασία: Μέσα στη σκλαβιά ο δούλος και να μιλήσει δεν ακούγεται. Γι΄αυτό καλύτερα να μη μιλάει αν θέλει να επιζήσει. Αν λοιπόν το να μιλάει κανείς μέσα στη σκλαβιά ισοδυναμεί με το να έχει ασήμι, το να σωπαίνει ισοδυναμεί με το να έχει χρυσάφι.
"Την ξένη γνώμη αγροίκα τη και τη δική σου κράτει
και κείνη που σε οφελεί με δαύτηνε περπάτει"
Σημασία: Ο δούλος άκουγε την ξένη γνώμη, τη δική του την κρατούσε- δεν τη φανέρωνε. Κι από όλες τις γνώμες διάλεγε εκείνη που τον ωφελούσε κι αυτήν εφάρμοζε στη ζωή του. Η αυτοσυντήρηση μέσα σε τόσους κινδύνους και κατατρεγμούς ήταν η πρώτη ανάγκη των σκλάβων.
Στη λαϊκή τέχνη σκαλίζονται σε πέτρα, ξύλο, μέταλλα γοργόνες, δικέφαλοι αετοί, η Αγία Σοφία, ενώ στο θέατρο σκιών ο Μ. Αλέξανδρος που σκοτώνει το καταραμένο φίδι είναι συμβολισμός.
Ο ποντιακός λαός βεβαιώνει το εαυτό του και τους άλλους: "Η Ρωμανία κι αν πέρασεν , ανθεί και φέρει κι άλλο"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου