Ευθύς και πλάγιος λόγος

Από τον ηλεκτρισμό στο μαγνητισμό - ο ηλεκτρομαγνήτης

Hans Christian Oersted ο πατέρας του ηλεκτρομαγνητισμού

Το 1820 ο Δανός φυσικός Hans Christian Oersted κάνοντας πειράματα ηλεκτρισμού στη διάρκεια ενός μαθήματος έκανε τυχαία μια εκπληκτική ανακάλυψη. Η μαγνητική βελόνα μιας πυξίδας, που είχε ξεχάσει κοντά σ' έναν αγωγό, μετακινήθηκε, όταν μέσα από τον αγωγό άρχισε να ρέει ηλεκτρικό ρεύμα. Από την παρατήρηση αυτή προέκυψε η σύνδεση του ηλεκτρικού ρεύματος με το μαγνητισμό. Αυτή η ανακάλυψη επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη της τεχνολογίας.

ΚΛΙΚ ΕΔΩ δες το πείραμα του Oersted

Όταν ένα καλώδιο διαρρέεται από ηλεκτρικό ρεύμα, αποκτά μαγνητικές ιδιότητες.

πηνίο χωρίς πυρήνα

Όταν ένα καλώδιο είναι τυλιγμένο σαν ελατήριο (σπειροειδώς), ονομάζεται πηνίο (ή σωληνοειδές).
Όταν ένα πηνίο συνδεθεί σε μια ηλεκτρική πηγή, αποκτά μαγνητικές ιδιότητες εντονότερες από αυτές του καλωδίου που διαρρέεται από ηλεκτρικό ρεύμα.

ηλεκτρομαγνήτης

Αν τοποθετήσουμε μια ράβδο από σίδηρο (σιδερένιος πυρήνας) στο εσωτερικό ενός πηνίου φτιάχνουμε ηλεκτρομαγνήτη.



Οι μαγνητικές ιδιότητες του ηλεκτρομαγνήτη είναι πολυ πιο έντονες από αυτές του πηνίου. Οι ηλεκτρομαγνήτες, αντίθετα από τους μόνιμους μαγνήτες, παρουσιάζουν μαγνητικές ιδιότητες (μαγνητίζονται) μόνο όταν διαρρέονται από ηλεκτρικό ρεύμα.
Όταν δε διαρρέονται από ρεύμα, οι μαγνητικές τους ιδιότητες εξαφανίζονται (απομαγνητίζονται).


Οι ηλεκτρομαγνήτες χρησιμοποιούνται σε πολλές εφαρμογές, όπως οι ηλεκτρομαγνητικοί γερανοί, τα ηλεκτρομαγνητικά τρένα (εναέρια τρένα), τα ηλεκτρικά κουδούνια και τα τηλέφωνα.

γραμμή monorail (εναέριο τρένο)

ΚΛΙΚ ΕΔΩ δες πως λειτουργεί ο ηλεκτρομαγνητικός γερανός

Πασχαλινό κουνελάκι

Πασχαλινό κουνελάκι

Πασχαλιάτικη κατασκευή: Λαγουδάκια από σακούλες

Λαγουδάκια από σακούλες

Λύνω προβλήματα με ποσοστά: Βρίσκω το ποσοστό στα εκατό

Συμβουλές του θείου Πυθαγόρα

Γεια σας παιδιά!!! Είμαι ο Πυθαγόρας από τη Σάμο. Είμαι φιλόσοφος, μαθηματικός , γεωμέτρης αλλά και θεωρητικός της μουσικής. Λένε ότι εγώ θεμελίωσα τα ελληνικά μαθηματικά και ότι παντού βλέπω αριθμούς!!!
Ας είναι!!!
Εγινα γνωστός για το Πυθαγόρειο θεώρημά μου, με το οποίο βρίσκεις σε ποσοστό 100 % την υποτείνουσα ή κάποια άλλη πλευρα ενός ορθογώνιου τριγώνου .

Γι' αυτό θα σας μιλήσω για το πως να βρίσκετε το ποσοστό στα εκατό σε προβλήματα με ποσοστά και θα διαπιστώσετε ότι είναι πολύ εύκολο!!!

Βρίσκω το ποσοστό %

View more presentations from johngfer.

«Το τετράγωνο της υποτείνουσας ενός ορθογώνιου τριγώνου ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δυο κάθετων πλευρών».

Το άγαλμα του Πυθαγόρα στο Πυθαγόρειο της Σάμου

Από τη γενιά του '21 σε μια νέα γενιά πολιτικών

Κάνε κλικ στην εικόνα για να δεις το σχεδιάγραμμα σε μεγέθυνση.

Η Ιαπωνία πριν και μετά το τσουνάμι

Κάνε κλικ στις εικόνες και μετά σύρε το ποντίκι σου σε κάθε φωτογραφία ξεχωριστά για να δεις πως ήταν το μέρος πριν και πως μετά το τσουνάμι

ΚΛΙΚ ΕΔΩ δες πώς λειτουργεί ένα τσουνάμι

Διαδραστικά παιχνίδια με μαγνήτες

Κάνε κλικ σε κάθε εικόνα και παίξε με τους μαγνήτες και
τις μαγνητικές βελόνες

Έλεγξε τι γνωρίζεις για τη γεωγραφία της Ευρώπης!!

Κάνε κλικ εδώ ή στην εικόνα και δοκίμασε τις γνώσεις γεωγραφίας που έχεις για την Ευρώπη

Πώς λειτουργεί το τσουνάμι

Μηχανισμός δημιουργίας ενός τσουνάμι

Όταν τα τσουνάμι φτάνουν στα ρηχά, λόγω της μείωσης του βάθους αναδιπλώνονται και ενώ χάνουν ταχύτητα, κερδίζουν σε ύψος

Όταν τελικώς σκάσουν στην ακτή, έχουν φτάσει στο μέγιστο ύψος

ΚΛΙΚ ΕΔΩ δες και αυτό

Ο μαγνήτης προσανατολίζεται

Μαγνητικοί πόλοι ονομάζονται οι δυο περιοχές ενός μαγνήτη στις οποίες οι μαγνητικές δυνάμεις είναι εντονότερες.

Σ' ένα ραβδόμορφο μαγνήτη, οι πόλοι του βρίσκονται στις άκρες του μαγνήτη.

Στους πόλους του έχουν δοθεί οι ονομασίες βόρειος και νότιος πόλος.
Τα μόρια ενός μαγνήτη συμπεριφέρονται κι αυτά ως μαγνήτες. Αυτοί οι στοιχειώδεις μαγνήτες ονομάζονται μοριακοί.




Μια χαρακτηριστική ιδιότητα κάθε μαγνήτη είναι ότι δεν μπορούμε να απομονώσουμε έναν και μόνο πόλο του. Κάθε μαγνήτης όσο μικρός και αν είναι, ακόμη και ο μοριακός έχει δυο πόλους. Ακόμη και αν κόψουμε ένα μαγνήτη σε μικρότερα κομμάτια κάθε κομμάτι του θα είναι ένας νέος μαγνήτης με δυο πόλους.



Μια άλλη χαρακτηριστική ιδιότητα των μαγνητών είναι η έλξη που παρατηρείται μεταξύ αντίθετων πόλων (βόρειου - νότιου) και η άπωση που παρατηρείται μεταξύ όμοιων πόλων (βόρειου - βόρειου ή νότιου - νότιου).

ΚΛΙΚ ΕΔΩ για να δεις διαδραστικά πως έλκονται δυο μαγνήτες

ΚΛΙΚ ΕΔΩ για να δεις πως απωθούνται δυο μαγνήτες



Η Γη δημιουργεί γύρω της ένα μαγνητικό πεδίο. Αυτό μοιάζει με το πεδίο ενός τεράστιου ραβδόμορφου μαγνήτη, του οποίου ο βόρειος πόλος βρίσκεται κοντά στο νότιο γεωγραφικό πόλο και αντίστοιχα ο νότιος κοντά στο βόρειο γεωγραφικό πόλο, χωρίς να συμπίπτουν με αυτούς. Η απόστασή τους είναι περίπου 3.000 χμ.






Αν κρεμάσουμε από μια κλωστή ένα μαγνήτη και τον αφήσουμε να ισορροπήσει, τότε ο ένας πόλος του στρέφεται προς το βορρά και ο άλλος προς το νότο. Τον πόλο του μαγνήτη που στρέφεται προς το βορρά τον ονομάζουμε βόρειο μαγνητικό πόλο, ενώ αυτόν που στρέφεται προς το νότο νότιο μαγνητικό πόλο.

Click to Run

Κάνε κλικ στην εικόνα και δες πως προσανατολίζεται η μαγνητική βελόνα στη Γη ή στο ραβδόμορφο μαγνήτη

Η πυξίδα με τη βελόνα της που είναι ένας μαγνήτης μας δείχνει, με το βόρειο πόλο της, το νότιο μαγνητικό πόλο της Γης και μας προσανατολίζει στο γεωγραφικό βορρά.

ΚΛΙΚ ΕΔΩ για να δεις πως προσανατολιζόμαστε με την πυξίδα

Η καθημερινή ζωή στα χρόνια του Όθωνα

Ο τρόπος ζωής στα χρόνια του Όθωνα

Όθωνας και Αμαλία έφιπποι

Στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα οι Έλληνες συνέχιζαν να ζουν με τον ίδιο τρόπο ζωής όπως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Υπάρχουν δηλαδή:

• η απόλυτη μοναρχία και ο Βαυαρός που βλεπει τον Έλληνα περίπου ως εχθρό.

• η εξυπηρέτηση των ξένων συμφερόντων από τις κομματικές παρατάξεις.

• η "ελέω Θεού" άσκηση της εξουσίας, η καταπίεση και η εκμετάλλευση.

• ο παραγκονισμός των αγωνιστών και σε μερικές περιπτώσεις η καταδίκη τους.

• διάσταση μεταξύ λαού και κυβερνώντων

Το κλίμα της εποχής εκφράζουν εύστοχα οι πιο κάτω στίχοι:

Έως πότε η ξένη ακρίδα

έως πότε ο σκληρός Βαυαρός

θα ρημάζουν τη δόλια πατρίδα...

αναστάσεως ήλθε καιρός...

Νιόπαντρο ζευγάρι της εποχής του Όθωνα

Η κατάσταση είναι βέβαια καλύτερη από την περίοδο της σκλαβιάς και η ελευθερία είναι χειροπιαστή, αφού οι Έλληνες πλέον μπορούν να εκδηλώνονται ανεμπόδιστα σε κάθετι ήταν απαγορευμένο στην περίοδο της δουλείας.

Οι ασχολίες των κατοίκων του ελεύθερου ελληνικού κρατιδίου στα χρόνια του Όθωνα

Κύρια απασχόλησή τους ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Αρκετοί έγιναν έμποροι και βιοτέχνες.
Κάθε οικογένεια φρόντιζε να εξασφαλίσει τις ανάγκες της χρονιάς: τρόφιμα (σιτάρι, λάδι, όσπρια, κρεμμύδια, κρασί) και ξύλα για το φούρνο και το τζάκι. Πολλές οικογένειες διέθεταν αργαλειό, για να υφαίνουν τα ρούχα τους.
Οι πραματευτάδες πεζοί ή με ζώα, γύριζαν από χωριό σε χωριό για να πουλήσουν εμπορεύματα που δε φτιάχνονταν στα σπίτια.

Η δημογραφική κατάσταση του κράτους

Η πλατεία Ομονοίας

Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν μεγάλες πόλεις. Η Αθήνα είχε 4.000 κατοίκους το 1832, που έφτασαν τους 43.000 το 1862. Δρόμοι δεν υπήρχαν και οι άνθρωποι μετακινούνταν με τα ζώα ή με τα πόδια. Η ατμομηχανή τους ήταν άγνωστη. Οι ληστές έκαναν τις μετακινήσεις πολύ δύσκολες.

Οι αλλαγές από τις νέες συνθήκες και από την επίδραση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής

Οργανώνεται ο στρατός (πεζικό, ιππικό και πυροβολικό) και το ναυτικό σε ευρωπαϊκά πρότυπα, η ταχυδρομική υπηρεσία ενώ τα σχολεία ηταν λίγα και λειτουργούσαν μόνο στα κεφαλοχώρια. Στην Αθήνα εμφανίζονται τα ανάκτορα του Όθωνα, το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας, μεγάλες λεωφόροι και πλατείες.

Η ανάπτυξη κάποιας μορφής κοινωνικής ζωής στις πόλεις

Το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία

Στην Αθήνα, που έγινε η νέα πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, παρουσιάστηκε και κοσμική ζωή : συναναστροφές, συναντήσεις σε καφενεία ή ζαχαροπλαστεία, περίπατοι, θεάματα. Στο παλάτι γίνονταν χοροεσπερίδες, που εκτός από τη φουστανέλα των αγωνιστών και τις φανταχτερές γυναικείες φορεσιές, έβλεπε κανείς και "φράγκικα ρούχα". Στην αρχή φράγκικα φορούσαν μόνο οι ξένοι. Στη συνέχεια τους μιμήθηκαν και οι Έλληνες. Την ειρηνική ζωή της πόλης διέκοπταν οι πετροπόλεμοι και τότε οι Βαυαροί έτρεχαν να τους σταματήσουν.

Η διατήρηση της ιδιαιτερότητας του ελληνικού στοιχείου

Ρεμβάζοντας με θέα τον Ιερό Βράχο

Η μίμηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, παρουσία μάλιστα των Βαυαρών, ήταν αναπόφευκτη. Βέβαια το σύνδρομο κατωτερότητας, από τη δουλεία τόσων αιώνων, είχε τις επιπτώσεις του.
Οι Έλληνες ένιωθαν μειονεκτικά απέναντι στα φωτισμένα έθνη και φυσικό ήταν να θέλουν να εξομοιωθούν με αυτά. Ο ευκολότερος δρόμος φαινόταν η μίμηση των εξωτερικών στοιχείων του τρόπου ζωής και της συμπεριφοράς των Ευρωπαίων. Έτσι η μίμηση έγινε ξενομανία και ο θαυμασμός αυτός - κυρίως των Ευρωπαίων- εξακολουθεί να χαρακτηρίζει και σήμερα τη συμπεριφορά μας.
Παρόλα αυτά επιβίωσαν και διατηρήθηκαν πάμπολλα ήθη και έθιμα ελληνικά, από την Τουρκοκρατία και πιο πριν, που δείχνουν ότι είμαστε ένας λαός μοναδικός και ιδιαίτερος, δεμένος με τα χώματα και την ιστορία του.

Ο λόγος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα στους μαθητές του Α΄ Γυμνασίου Αθηνών

Το βήμα της Πνύκας

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης - Ο λόγος στην Πνύκα

Το εκμαγείο του προσώπου του Γέρου του Μοριά

Η περικεφαλαία, ο θώρακας και τα όπλα του Κολοκοτρώνη (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Η Πνύκα είναι συνώνυμη με την άμεση δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας

Ο μαγνήτης

Μαγνήτες ονομάζονται τα σώματα, τα οποία έχουν την ιδιότητα να έλκουν αντικείμενα που περιέχουν σιδηρομαγνητικά υλικά, όταν βρεθούν σε κάποια ικανή απόσταση μεταξύ τους ή από επαφή.
Σιδηρομαγνητικά υλικά είναι ο σίδηρος, το νικέλιο, το κοβάλτιο και τα κράματά τους (πχ ατσάλι).


Οι μαγνήτες διακρίνονται σε φυσικούς και τεχνητούς.
Οι φυσικοί μαγνήτες κατασκευάζονται από μαγνητίτη.
Οι τεχνητοί μαγνήτες κατασκευάζονται από σιδηρομαγνητικά υλικά και οι συνηθέστερες μορφές τους είναι:

• Μαγνητική βελόνα

• Πεταλλοειδής μαγνήτης

• Ραβδόμορφος μαγνήτης

Η μαγνητική δύναμη ασκείται από ένα μαγνήτη σε αντικείμενα από σιδηρομαγνητικά υλικά.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της μαγνητικής δύναμης είναι:

• Δύναμη , που δρα από απόσταση ή από επαφή.

• Εξαρτάται από την απόσταση του μαγνήτη από το αντικείμενο. Όσο πιο κοντά βρίσκονται, τόσο μεγαλύτερη είναι η μαγνητική δύναμη.

• Εξαρτάται από το είδος του μαγνήτη, γιατί όλοι οι μαγνήτες δεν είναι το ίδιο ισχυροί.

Ένα αντικείμενο που είναι κατασκευασμένο από σιδηρομαγνητικό υλικό, μπορεί να μαγνητιστεί με τρεις τρόπους:

• Με επαφή

• Με τριβή

• Με επαγωγή

Ο μαγνήτης έχει μεγαλύτερη έλξη στα άκρα του. Τα άκρα ονομάζονται πόλοι του μαγνήτη.

Γνωρίζω τους ήρωες / ηρωίδες του 1821 ; παιχνίδι

Κάνε κλικ εδώ ή στην εικόνα και αναγνώρισε τους ήρωες και τις ηρωίδες του '21, βρίσκοντας το όνομά τους από τη λίστα που αναδύεται

Η Ελλάς ευγνωμονούσα (Θ. Βρυζάκη)

Η θέση της Ευρώπης και ο οριζόντιος διαμελισμός της

η Ευρώπη

View more presentations from johngfer

Βρίσκω τις θάλασσες της Ευρώπης παίζοντας!!!

Κάνε κλικ εδώ ή στην εικόνα και καλή διασκέδαση!!!

Η Επανάσταση σημειώνει επιτυχίες (1)

Κάνε κλικ στην εικόνα για να δεις το σχεδιάγραμμα σε μεγέθυνση.

Η Ελλάδα "σκοτώνει" τα παιδιά της (2)

Τι απέγιναν οι αγωνιστές του '21 μετά την απελευθέρωση

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αρχιστράτηγος Πελοποννήσου, το μυαλό της Επανάστασης: φυλακίστηκε από την αντιβασιλεία, καταδικάστηκε σε θάνατο, του δόθηκε χάρη από τον Όθωνα και πέθανε από συμφόρηση το 1843, σε ηλικία 73 χρόνων

Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, ο δυναμικός αγωνιστής: πέθανε το 1849, άρρωστος, φτωχός και τυφλός σ' ένα ημιυπόγειο στον Πειραιά, ενώ η οικογένειά του "απέθνησκε της πείνης", σε ηλικία 68 χρόνων

Γιάννης Μακρυγιάννης, πρωταγωνιστής στην Επανάσταση και την παραχώρηση Συντάγματος από τον Όθωνα: πέθανε το 1864 από τις κακουχίες του αγώνα και την απομόνωση και τη φυλάκισή του, (1851 - 1854). Είχε καταδικαστεί σε θάνατο για εσχάτη προδοσία, σε ηλικία 67 χρόνων

Ανδρέας Μιαούλης, ναύαρχος: πέθανε το 1835 από φυματίωση , στο σπίτι του στην Αθήνα σε ηλικία 68 χρόνων

Ανδρέας Λόντος, ο πλούσιος πρόκριτος των Καλαβρύτων και πρωταγωνιστής της 3ης Σεπτεμβρίου: αυτοκτόνησε "μη δυνάμενος να ανεχτεί την ένδοιάν του", το 1846 σε ηλικία 62 χρόνων

Κίτσος Τζαβέλας, ο Σουλιώτης οπλαρχηγός: πέθανε στο Μεσολόγγι το 1855, από τη στενοχώρια του που δεν διαψεύστηκαν οι ελπίδες του για απελευθέρωση Ηπείρου - Θεσσαλίας στο κίνημα του 1854, σε ηλικία 55 χρόνων

Μαντώ Μαυρογένους, η αρχόντισσα της Μυκόνου που έδωσε όλη της την περιουσία για τον Αγώνα: πέθανε φτωχή από τυφώδη πυρετό στην Πάρο το 1840, σε ηλικία 44 ετών

Αλέξανδρος & Δημήτριος Υψηλάντης, άρχισαν και τέλειωσαν την Επανάσταση: το 1828 ο πρώτος στη Βιέννη,από άσθμα 36 χρόνων και το 1832 από στηθικό νόσημα ο δεύτερος στο Ναύπλιο, ούτε 40 ετών. Φαίνεται ότι οι Υψηλάντηδες έπασχαν από μια σπάνια κληρονομική ασθένεια που οδηγούσε σε θάνατο από αναπνευστικές λοιμώξεις (6 από τα 7 αδέρφια έπασχαν)

Κωνσταντίνος Κανάρης, ο πυρπολητής που έγινε και πρωθυπουργός: πέθανε το 1877, σε ηλικία 84 ετών μέσα σε γενική αναγνώριση των υπηρεσιών και του έργου του

Νικόλαος Κριεζώτης, ο ήρωας της Εύβοιας: πέθανε καταδιωγμένος από το οθωνικό καθεστώς, αυτοεξόριστος στη Σμύρνη το 1853, σε ηλικία 68 ετών

Παναγιώτης Σέκερης, ο χρηματοδότης της Φιλικής Εταιρίας: πέθανε το 1830 πάμφτωχος στο Ναύπλιο, όπου διορίστηκε τελώνης, σε ηλικία 52 ετών

δες κι αυτό κλικ εδώ

Βρίσκω τα μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης

Κάνε κλικ εδώ ή στην εικόνα για να μάθεις παίζοντας τα μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης

Η Ελλάδα "σκοτώνει" τα παιδιά της (1)

ΠΩΣ ΠΕΘΑΝΑΝ ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ 500 ΚΑΙ 332 π.Χ.

Πυθαγόρας, φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης: 500 π.Χ. ετών 80 στην εξορία από πείνα

Μιλτιάδης,ο νικητής της μάχης του Μαραθώνα: 489 π.Χ. ετών 65 στη φυλακή

Αριστείδης ο Δίκαιος: 468 π.Χ. ετών 72 στην εξορία από πείνα

Θεμιστοκλής, ο νικητής τηςναυμαχίας της Σαλαμίνας: 461 π.Χ. ετών 66 στην εξορία

Αισχύλος, κορυφαίος τραγικός ποιητής: 456 π.Χ. ετών 69 στην εξορία

Περικλής, ο πολιτικός του χρυσού αιώνα: 429 π.Χ. ετών 66 παραιτήθηκε λόγω κατηγορίας

Φειδίας, κορυφαίος γλύπτης: 429 π.Χ. ετών 66 στη φυλακή

Αναξαγόρας, φιλόσοφος και αστρονόμος: 428 π.Χ. ετών 72 στην εξορία

Ηρόδοτος, ο πατέρας της Ιστορίας: 429 π.Χ. ετών 59 στην εξορία

Ικτίνος, αρχιτέκτονας του Παρθενώνα: 420 π.Χ. ετών στην εξορία

Σοφοκλής, κορυφαίος τραγικός ποιητής: 406 π.Χ. ετών 90 στην εξορία από πείνα

Ευριπίδης, κορυφαίος τραγικός ποιητής: 406 π.Χ. ετών 74 στην εξορία

Αλκιβιάδης, πολιτικός της Αθήνας: 404 π.Χ. ετών 48 στην εξορία

Σωκράτης, φιλόσοφος: 399 π.Χ. ετών 71 ήπιε το κώνειο

Θουκυδίδης, ιστορικός 396 π.Χ. ετών 64 στην εξορία

Αριστοφάνης, κωμοδιογράφος: 385 π.Χ. ετών 61 στην εξορία από πείνα

Πλάτων, φιλόσοφος: 347 π.Χ. ετών 80 στην εξορία

Ισοκράτης,ρήτορας: 338 π.Χ. ετών 99 στην εξορία

Δημοσθένης, ρήτορας: 322 π.Χ. ετών 62 ήπιε δηλητήριο

δες κι αυτό κλικ εδώ

Τι σημαίνουν οι λέξεις : τσολιάς, εύζωνος, τσαρούχια, γιαταγάνι, φέσι και καριοφίλι;

Ετοιμαζόμαστε για την Εθνική Γιορτή και καλό είναι να φρεσκάρουμε στη μνήμη μας ορισμένες λέξεις των ημερών που έχουν συνδυαστεί με τον πολιτισμό των Ελλήνων, αλλά δεν είναι ελληνικές.
Μια απ αυτές είναι και η τούρκικη λέξη Τσολιάς. Προέρχεται από το τουρκικό çul (< αραβικό cull) και σημαίνει το “κουρέλι”, “το παλιόρουχο”. Κατά το λεξικό του Μπαμπινιώτη: “φαίνεται ότι η λέξη είχε αποδοθεί μειωτικά στους κλέφτες και τους αρματολούς (από τους Τούρκους) επειδή η φουστανέλα ήταν ραμμένη από πολλά μικρά κομμάτια υφάσματος). Η λέξη τσολιάς είναι ομόρριζη με τη λέξη τσόλι και τσούλι.
Ο κουρελής, αλλά τιμημένος τσολιάς, έπρεπε να αποκτήσει μία “καθώς πρέπει” ονομασία για αυτό κατά το 1868 ανασύρθηκε η ομηρική λέξη “Εύζωνος”. Στην αρχαιότητα η λέξη αυτή προσδιόριζε είτε την κομψή γυναικά (με λεπτή μέση), είτε τον ελαφριά οπλισμένο στρατιώτη.Το 1868 ιδρύθηκε για πρώτη φορά η προεδρική φρουρά και τότε πρωτοπαρουσιαστηκαν τα τάγματα των ευζώνων με την παραδοσιακή στολή. Την τιμημένη αυτή στολή φορούσαν και τα ένδοξα Τάγματα των Ευζώνων μας σε όλους του πολέμους του σύγχρονου Ελληνικού κράτους (δυστυχώς τη φορούσαν και οι προδότες γερμανοτσολιάδες, κατά την Γερμανική κατοχή). Σήμερα μόνον οι άνδρες της Προεδρικής Φρουράς, φέρουν υπερήφανα την ίδια στολή.
Η λέξη τσαρούχια είναι και αυτή τουρκικής προέλευσης < çaruk και προσδιόριζε το σανδάλι με την πέτσινη σόλα. Στην πραγματικότητα το τούρκικο “Charoq” ήταν σανδάλι με δερμάτινη σόλα και μακριά λουριά , τα οποία δένονταν στο πόδι μέχρι το γόνατο.
Το γιαταγάνι ήταν είδος σπαθιού, Συγκεκριμένα ήταν το πλατύ και κυρτό σπαθί των Οθωμανών, κυριολεκτικά σημαίνει: «αυτό που σε ξαπλώνει, ή σε κοιμίζει» .
Αντίθετα με ότι πιστεύουν οι περισσότεροι το Φέσι δεν είναι Τουρκικής προέλευσης. Η πρέλευση του είναι από την πόλη Φες (εξ ου και το όνομα) ή Φεζ (αραβ. فاس Fās, γαλλ. Fès) του Μαρόκου. Μέχρι το 19ο αιώνα, η πόλη Φες ήταν η μοναδική πηγή για τα παραδοσιακά καπέλα με το ιδιαίτερο κόκκινο χρώμα. Στην Τουρκία η χρήση του φεσιού απαγορεύτηκε το 1925. Ο ίδιος, ο Ατατούρκ, χαρακτήρισε το φέσι ως “παρακμιακό” και το κατήγγειλε ως “κάλυμμα της κεφαλής των Ελλήνων”.
Η λέξη καριοφίλι, αντίθετα, είναι, μάλλον, Ιταλική. Στις αρχές του 1800 τα καλασνικοφ της εποχής ήταν τα φημισμένα όπλα της Ιταλικής εταιρείας “Carlo e Figli” (: Κάρλο και υιοί). Αυτό το “Κάρλο ε φίλιοι”, οι Έλληνες το πρόφεραν ως καριοφίλι και έτσι και έμεινε στο ελληνικό λεξιλόγιο και υμνήθηκε από τη Δημοτική και Λόγια ποίηση.

Πάντως, ο Βαλαωρίτης δίνει μια διαφορετική εξήγηση «Ωνομάσθησαν ούτω, διότι έφερον κεχαραγμένον εν κυκλοειδή ζώνη το ομώνυμον εύοσμον φυτόν όπερ καλούμεν καρυοφίλλι». Ο Λεβίδης, από την άλλη, το συσχετίζει με τη λέξη “φυλλοκάρδι

Συμπληρώνοντας το αρχικό δημοσίευμα: Μια ακόμα ενδιαφέρουσα άποψη είναι αυτή του Robert Elgood στο βιβίο του “Τα Όπλα της Ελλάδας και των Βαλκανικών γειτόνων της κατά την Οθωμανική περίοδο» κεφ. 11 σ. 175-177. Διαβάστε την όπως μας την έστειλε ο καθ. Βασίλης Στεφανής

Το καριοφίλι

Το όπλο το οποίο κατασκευαζόταν σε αυτές τις πόλεις ήταν γνωστό στους ελληνόφωνους πληθυσμούς των Βαλκανίων ως καριοφίλι (στα ελληνικά και αλβανικά), ένα μακρύκανο όπλο με δύο τύπους υποκόπανου, ιδιαίτερα δημοφιλές στα νοτιοδυτικά Βαλκάνια.
Η προέλευση της λέξης και ο χρόνος κατά τον οποίο εισήλθε στην ελληνική γλώσσα δεν είναι γνωστά και έχουν αποτελέσει το αντικείμενο ζωηρής διαμάχης στις ελληνικές εφημερίδες κατά το 1865 και ξανά κατά τη δεκαετία του 1960.40 Η δημοφιλέστερη ελληνική άποψη ισχυρίζεται ότι προέρχεται από την επωνυμία Carlo e figli (Carlo και υιοί).
Τα όπλα «είχαν ένα ευφωνικό όνομα . . . καριοφίλια. Αυτή η παράξενη και μελωδική λέξη αποτελεί έναν άκομψο εξελληνισμό της επωνυμίας ενός ιταλικού οπλουργείου του οποίου τα προϊόντα ήταν περίφημα σε όλη την Ανατολή: Carlo e figli.»41 Δεν υπάρχει κανένας καταγεγραμμένος κατασκευαστής όπλων με αυτό το όνομα, ούτε ο συγγραφέας κατάφερε να βρει κανέναν ο οποίος να υπέγραφε «e figli», παρόλο που οι πωλητές το συνηθίζουν και ένας Έλληνας έμπορος είπε στο συγγραφέα ότι ο πατέρας του του είχε πει ότι το όνομα προερχόταν από κάποιους έλληνες λιανοπωλητές της Τεργέστης.
Είναι πιθανόν ένας ιταλός λιανοπωλητής να έδωσε το δικό του όνομα στα εμπορεύματά του.
Πιο πιθανή είναι η εκδοχή που μετέφερε στο συγγραφέα ο Κώστας Γεωργόπουλος, ο οποίος συνάντησε στα Ιωάννινα έναν αργυροχόο με το όνομα Γιάννης Καριοφίλης. Ο κύριος Καριοφίλης είπε στο συγγραφέα ότι πριν από πέντε γενιές, το 1780, ένας πρόγονός του ήταν διάσημος αργυροχόος και γνωστός κατασκευαστής μακρύκανων όπλων, γεννημένος στους Καλαρίτες, ένα χωριό κοντά στα Ιωάννινα, φημισμένο για την παράδοσή του στην επεξεργασία του ασημιού και του χρυσού. Φυσικά το όνομα μπορεί να σχετίζεται με το επάγγελμά του και ο όρος να υπήρχε πολύ πριν τη γέννηση αυτού του ανθρώπου. Από το τέλος τουλάχιστον του δεκάτου εβδόμου αιώνα, οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη για να δηλώσουν το όπλο, και σίγουρα δεν θα είχαν δανειστεί τον όρο από τους Έλληνες.
Στα τουρκικά η λέξη karanfil σημαίνει γαρίφαλο, το όνομα ενός άνθους, και η λέξη με μικρές παραλλαγές έχει την ίδια σημασία στα αλβανικά και τα σέρβο-κροατικά. Στα ελληνικά η λέξη καριοφίλι, η οποία αναγνωρίζεται ότι αποτελεί δάνειο από άλλη γλώσσα σημαίνει επίσης γαρίφαλο. Κατά το δέκατο έκτο και στις αρχές του δεκάτου εβδόμου αιώνα, οι κάνες των τουρκικών όπλων είχαν μεγάλα στόμια σε σχήμα αυγού που θύμιζαν το μπουμπούκι του γαρίφαλου. Ορισμένοι προχωρούν την ψευδαίσθηση ένα βήμα παραπέρα χαράζοντας ανάγλυφα γαρίφαλα επάνω τους ή τοποθετώντας ένθετα μπρούντζινα γαρίφαλα, όπως σε ένα παράδειγμα του Stibbert.42 Το άνθος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στα πλακάκια του Isnik και σε υφάσματα του δεκάτου έκτου αιώνα. Οι ονομασίες των τουρκικών όπλων στα Βαλκάνια είναι συνήθως περιγραφικές και αυτή είναι η πιθανότερη προέλευση της λέξης καριοφίλι.

Προστέθηκε από 24grammata